1 – Kontrollük İşlemler
Kontrollük işlemler; haritası ilgilisi tarafından serbest harita mühendisine (ya da lisanslı harita bürosuna) yaptırılıp, kadastro müdürlüğünce de kontrol edilmesi gereken işlemlerdir. Kadastro müdürlüğü kontrol mühendisi tarafından gerekli teknik kontrol tamamlandıktan sonra işlem, tapu müdürlüğünde yapılacak tescil ile sonuçlanır.
Kontrollük işlemler; teknik yönü olması nedeniyle kadastro müdürlüklerini; tescili gerektirmesi nedeniyle de tapu müdürlüklerini ilgilendirmektedir.
Kontrollük işlemler;
– Ayırma (ifraz),
– Yola terk,
– Yoldan ihdas,
– Sınırlandırma haritaları,
– Parselasyon,
– Kamulaştırma,
– Köy yerleşim haritaları
– Ve diğer tescile konu haritalardır.
Ayrıma işlemi; Tek parça olan bir taşınmazın iki ya da daha fazla parçaya ayrılmasıdır. Ayırma; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünce 2011 yılında yayımlanmış olan "KADASTRO İŞLEMLERİ REHBERİ"ne; "İlgilisinin talebi üzerine, bir parselin İmar Yasasının 15 ve 16'ncı maddeleri uyarınca iki ya da daha fazla parçalara ayrılması işlemidir." şeklinde;
Ayırma (İfraz) Haritaları ise; 2023/4 nolu genelgede; “Parselin iki ya da daha fazla parçaya bölünmesi işlemini ... ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır.
Ayırma işlemini teknik ifadelerle tanımlamak gerekirse;
Tapu kütüğünün müstakil bir sayfasında kayıtlı taşınmazın; ilgilisinin talebi üzerine İmar Kanununun 15 ve 16’ncı maddeleri gereğince iki ya da daha fazla parçaya ayrılıp, yerine göre belediye encümeni ya da il özel idaresi kurulu kararına bağlandıktan sonra, yeni oluşan her bir parçanın ayrı bir parsel numarası altında ayrı bir kütük sayfasına kaydedilmesi işlemine ayırma denir.
3194 sayılı İmar Kanununun 15 ve 16’ncı maddeleri uyarınca yapılan ayırma işleminin, parselasyon niteliğinde olan ve olmayan olarak 2 çeşidi vardır;
a) Parselasyon niteliğinde olan ayırma (ifraz); imar parsellerini oluşturmak amacıyla ve parseller içerisinde yol, meydan, yeşil alan, park, otopark vb. kamu hizmetlerine ayrılan yerlerden herhangi birini kapsayacak şekilde yapılan ayırma işlemidir.
b) Parselasyon niteliğinde olmayan ayırma (ifraz); kamu hizmetlerine terk edilecek alanları kapsamında bulundurmayan ve yalnızca bir parselin birden fazla parçalara ayrılması işlemidir.
Yola terk haritaları, 2023/4 nolu genelgede; “Plân uygulaması sırasında yola terk işlemi nrdrniyle yapılan haritaları ... ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır.
Bundan hareketle yola terki teknik olarak şu şekilde tanımlamak mümkündür.
Yola terk; tapu kütüğünün müstakil bir sayfasında kayıtlı taşınmazın, ilgilisinin talebi üzerine – İmar Kanununun 15 ve 16’ncı maddeleri gereğince – bir kısmının bu parselden ayrılıp imar yoluna terk edilmesi ve terk edilen kısmın yüzölçümünün kütükten düşülmesi işlemidir.
Yola terk işlemleri bedelsiz de olsa döner sermayeye tabidir. Tescilinde ise kayıtlı olduğu kütük sayfasının kapatılmasına gerek yoktur. Yola giden kısım, parselin kayıtlı yüzölçümünden düşülmekle yetinilir.
İhdas haritaları, 2023/4 nolu genelgede; “Plân uygulaması sırasında kapanan yol ve yol fazlalıkları, kadastral yol ya da kamulaştırma ile sağlanmış yolun güzergahının değişmesi sebebiyle yol niteliğini kaybedeb kısmının tescili amacıyla yapılan haritaları ... ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır.
Yoldan ihdası şu şekilde tanımlamak mümkündür;
Yoldan İhdas; Evveliyatı yol olmasına karşın, imar plânı gereği kapanan yolların, imar plânındaki amacına uygun olacak şekilde kullanılmak üzere, ait olduğu adanın son parsel numarası altında, – 2644 sayılı Tapu Kanununun 21’inci maddesi gereğince, belediye sınırları içinde belediye, dışında ise köy tüzel kişiliği adına, – tapu kütüğünün müstakil bir sayfasına kaydedilmesi işlemidir.
Sınırlandırma Haritaları; 2023/4 nolu genelgede; “Tapuda kayıtlı olup da henüz kadastrosu yapılmamış alanlardaki taşınmazların sınırlarını belirlemek amacıyla yapılan haritaları ... ifade eder." şeklinde tanımlanmıştır.
Parselasyon haritaları; 2023/4 nolu genelgede; “imar parsellerini oluşturmak amacıyla 3194 sayılı İmar Kanunu 18’inci maddesi veya bu maddeyle birlikte 2981 sayılı Kanunun Ek-1'inci maddesi hükümlerince resen yapılan ya da yaptırılan haritaları ... ifade eder." şeklinde tanımlanmıştır.
Buna göre parselasyon haritasının yapımı, uygulamayı yapan kurumun elemanlarına ya da serbest çalışan harita mühendisi tarafından yapılmış olması gerekir.
Parselasyon haritası yapılıp, askı ilânı ile kesinleştirildikten sonra işlemi yapan idare tarafından yazılı olarak kadastro müdürlüğüne başvurulur. Kadastro müdürlüğü tarafından teknik kontrol yapıldıktan sonra, tapu müdürlüğünde tescil ile işlem sonuçlandırılır. Tescil, dağıtım cetvelleri dikkate alınarak yapılır.
Kamulaştırma haritaları 2023/4 nolu genelgede; “Kamulaştırma işlemi için yapılan ve ilşgili kurum ve kuruluşlar tarafından mevzuatınca onaylanan haritaları ... ifade eder." şeklinde tanımlanmıştır.
Buna göre kamulaştırma haritası; uygulamayı yapan kurumun elemanları ya da serbest çalışan harita mühendisleri tarafından yapılmış olması gerekir.
Gerekli formalitesi tamamlanıp, kamulaştırma haritası yaptırıldıktan sonra kamulaştırma işlemini yapan idare tarafından yazılı olarak kadastro müdürlüğüne başvurulur.
Köy yerleşim haritaları 2023/4 nolu genelgede; “442 sayılı Köy Kanunu ve Köy Yerleşme Alanı Uygulama Yönetmeliğine göre yapılan haritaları ... ifasde eder.” şeklinde tanımlanmıştır.
Köy yerleşim haritaları düzenlendikten sonra kontrol ve tescil için valilik tarafında kadastro müdürlüğüne başvurulur.
Ayırma, yola terk, yoldan ihdas gibi işlemlerinin imar mevzuatına uygun olduğunun onaylattırılmış olması gerekir.
Onay mercii; (büyükşehir olmayan illerde) işleme konu parsel belediye ve mücavir alan sınırları içinde ise belediye encümeni; mücavir alan dışında ise il özel idaresidir... Büyükşehirlerde ise yetki belediye encümenindedir.
* * *